ابعاد ترور شهید اسماعیل هنیه در تهران

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ بامداد چهارشنبه گذشته روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انتشار بیانیه‌ای از حمله به محل اقامت اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) در یکی از اقامتگاه‌های شمال تهران و شهادت وی خبر داد. وسیم ابوشعبان، محافظ هنیه نیز در آن حمله به شهادت رسید. سه شنبه گذشته این مقام بلندپایه فلسطینی برای شرکت در مراسم تحلیف ریاست جمهوری کشورمان در مجلس شورای اسلامی حضور یافته بود. 

مقام های رژیم صهیونیستی در ابتدا مسئولیت حمله تروریستی را نپذیرفتند و شبکه «کان» گزارش کرد، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی از وزیرانش خواست درباره ترور اظهار نظر نکنند.

ترور شخصیتی بزرگ مانند هنیه برای منطقه‌ای که صهیونیست‌ها آنها با بی‌تدبیری و جنون تا مرز انفجار هدایت کرده اند، چه تبعاتی دارد؟ 

بازتاب ترور و ادعاهای برخی رسانه‌های منطقه‌ای- بین‌المللی

• نشریه تایمز و شبکه 14 رژیم صهیونیستی/ پس از حمله هوایی به بیروت و ترور اسماعیل هنیه در تهران، دستورالعمل جدیدی برای غیرنظامیان صهیونیست صادر نشده است. 
• اسرائیل هیوم و جروزالم پست/  رسانه‌های سعودی به نقل از منابع ناشناس مدعی شدند، هنیه ساعت دو بامداد در اتاق استراحت خود بر اثر اصابت موشک هدایت شونده ترور شد. این ترور تحولی خیره کننده است که می‌تواند وضعیت جنگ 9 ماهه را در غزه تغییر دهد.
  
  
• شبکه 12 رژیم صهیونیستی و العربیه/ هنیه ساعت دو بامداد در حمله هوایی دقیق در قلب تهران هدف قرار گرفت. 
• یدیعوت آحارونت/ زیاد النخاله نیز در ساختمانی حضور داشت که هنیه در آن هدف قرار گرفت.
• الجزیره/ در حالی که ارتش صهیونیستی با انتشار بیانیه‌ای به طور رسمی مسئولیت ترور فؤاد شکر، از رهبران نظامی حزب الله را در حومه جنوبی بیروت پذیرفت، تاکنون در زمینه ترور هنیه در تهران بیانیه‌ای صادر نشده است.
• میدل ایست آی/ از زمان آغاز جنگ غزه تا ترور هنیه بیش از 60 نفر از اعضای خانواده وی ازجمله خواهر، سه پسر و سوه نوه اش کشته شدند. 
• المیادین/ اسماعیل هنیه در تهران به وسیله شلیک موشک از «کشوری به کشور دیگر» و نه از داخل ایران ترور شد.
• لوموند، آکسیوس، آسوشیتدپرس، اسکای نیوز، شین هوا و سی.بی.اس/ حماس اعلام کرد، اسماعیل هنیه در تهران به وسیله حمله هوایی ترور شد/ رژیم صهیونیستی پیش تر تعهد داده بود هنیه و سایر رهبران حماس را به دلیل مدیریت حمله هفتم اکتبر 2023 میلادی به رژیم صهیونیستی ترور کند. 
• گاردین/ رئیس دفتر سیاسی حماس فردی عملگرا بود که به عنوان مذاکره کننده در جریان مذاکرات آتش‌بس جنگ غزه عمل می‌کرد. هنیه روابط خوبی با سران سایر گروه‌های فلسطینی، ازجمله رقبای حماس داشت. 
• رویترز / بالاترین نهاد امنیتی در ایران راهبرد این کشور را در پاسخ به ترور اسماعیل هنیه تعیین خواهد کرد. 
• واشنگتن پست/ رژیم صهیونیستی اغلب درباره ترورهایی که به وسیله موساد انجام می‌شود، اظهار نظر نمی‌کند. 
• راشا تودی/ حماس رژیم صهیونیستی را مسئول ترور اسماعیل هنیه دانست. 

نگاه کارشناسان

• مایکل وحید حنا از مدیران گروه بین‌المللی بحران/ ترور هنیه در زمان و مکانی انجام شد که حداکثر تأثیر نمادین، اثر مستقیم بر مذاکرات آتش‌بس و تأثیر بسیار اندکی بر ظرفیت نظامی حماس داشت. 
• عرفان قانعی فرد، کارشناس مطالعات امنیت/ شهادت هنیه نشان داد رژیم صهیونیستی بدون توجه به نقطه‌ای که ایستاده، حتی در مرکز تروریسم جهانی، می‌تواند دشمن خود را حذف کند. حذف هنیه سبب ایجاد خلاء قدرت در حماس خواهد شد. 
• آوی مایر، نویسنده جروزالم پست/ ظاهراً در ماجرای ترور هنیه در تهران وی در «خانه امن» یا مکان زیر زمینی و به مانند رهبران حماس در غزه در میان انبوه غیرنظامیان قرار نداشت. 
• عبدالله الشایجی، روزنامه نگار و اندیشمند کویتی/ سپاه پاسداران پاسخ ترور رهبر حماس و گردان های قسام را چگونه خواهد داد؟ ترور شخصیتی بزرگ مانند هنیه برای منطقه‌ای که صهیونیست‌ها آنها با بی‌تدبیری و جنون تا مرز انفجار هدایت کرده اند، چه تبعاتی دارد؟ 
• ولی نصر، عضو ارشد مؤسسه بروکینز/ دو ترور رژیم صهیونیستی در تهران و بیروت صرف نظر از دلایل پشت پرده آن، به شیوه ای عمداً تحریک آمیز انجام شد؛ یعنی طوری طراحی شدند که ترغیب به انتقام گیری منتهی به افزایش تنش می‌کند. آمریکا که نمی‌تواند یا نمی‌خواهد رژیم صهیونیستی را مهار کند، به سمت جنگ بزرگ‌تری می‌رود که نمی‌خواهد. واشنگتن خود را در موقعیت دیوانه وار امید به خویشتن داری در بیروت و تهران قرار داده است.
• حسن الحسن، نویسنده نیویورک تایمز/ پیش تر بحث درباره افزایش تنش میان رژیم صهیونیستی و حزب الله به این بستگی داشت که ایران می‌خواهد از تنش دور بماند یا دست کم شاهد حملات و ضدحملات حساب شده باشد. اکنون ایران مجال مدیریت تنش‌ها در لبنان را ندارد؛ این کشور باید به حمله به خاک خود پاسخ دهد.
• کریستن هندرسون، کارشناس اقتصاد سیاسی و مسائل غرب آسیا/ اگر ترورها نتیجه می‌داد، جنبش آزادی بخش فلسطین سال‌ها پیش مرده بود. 

شبکه‌های میانجی مانند آمریکا، اتحادیه اروپا، مصر و قطر سعی دارند سطح پاسخ ایران و حزب الله را کاهش دهند

واکنش‌های بین‌المللی

• محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین شهادت اسماعیل هنیه را تسلیت گفت و آن را اقدامی بزدلانه و تحولی خطرناک دانست. 
• محمدعلی الحوثی، عضو شورای عالی سیاسی یمن هدف قرار دادن اسماعیل هنیه را «جنایت تروریستی فجیع» توصیف کرد که نقض آشکار قوانین و ارزش‌های والاست. 
• رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه/ ترور شهید هنیه اقدامی نفرت انگیز با هدف برهم زدن آرمان فلسطین، مقاومت شکوهمند غزه و مبارزه عادلانه برادران فلسطینی ما و تضعیف روحیه و ارعاب فلسطینیان است. هدف از ترور هنیه همان هدف حملات منزجرکننده به شیخ احمد یاسین و بسیاری دیگر از شخصیت‌های سیاسی غزه است. امید می رود با مواضع قوی‌تر جهان اسلام و اتحاد بشریت، وحشتی که رژیم صهیونیستی بر منطقه تحمیل کرده است، به‌ویژه ظلم و نسل‌کشی در غزه، قطعاً پایان یابد و منطقه و جهان به آرامش برسند.
• لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا/ واشنگتن در صورت حمله به رژیم صهیونیستی از این (رژیم) دفاع و در عین حال برای کاهش تنش در منطقه پس از ترور اسماعیل هنیه تلاش خواهد کرد. 
• وزارت امور خارجه قطر/ ترور هنیه و هدف قرار دادن غیرنظامیان به وسیله رژیم صهیونیستی در غزه به سقوط منطقه به سمت خشونت منجر خواهد شد و شانس صلح را تضعیف خواهد کرد.
• وزارت امور خارجه روسیه/ ترور رئیس دفتر سیاسی حماس جنایت سیاسی کاملاً غیرقابل قبول است. 
• وزارت امور خارجه چین با انتشار بیانیه‌ای شدید الحن با ترور رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران اعلام مخالفت و آن را محکوم کرد.
• وزارت امور خارجه ترکیه/ ترور اسماعیل هنیه در تهران را محکوم می‌کنیم. هدف از این حمله گسترش جنگ غزه به منطقه است. 

جهت‌گیری تحولات

ترور اسماعیل هنیه و فؤاد شکر سبب افزایش مجدد تنش‌ها میان ایران و محور مقاومت با رژیم صهیونیستی پس از فروکش کردن دامنه درگیری در ماه آوریل خواهد شد. کشورمان به دلیل نقض تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و حذف یکی از رهبران عالی رتبه مقاومت در خاک خود و حزب الله نیز به دلیل نقض خط قرمز حمله به بیروت و در عین حال حذف یکی از مهره‌های کلیدی این جنبش در وضعیت انتقام قرار دارند. 

همزمان شبکه‌های میانجی مانند آمریکا، اتحادیه اروپا، مصر و قطر سعی دارند سطح پاسخ ایران و حزب الله را کاهش دهند. با توجه به شباهت رخدادهای اخیر با حوادث ماه آوریل و اصل پاسخگویی قطعی، پاسخ ایران احتمالاً در بُعد نظامی با رعایت خطوط قرمز و افزایش تنش‌ها وابسته به پاسخ متقابل رژیم صهیونیستی خواهد بود.

 
آمریکا موافق اقدام تروریستی رژیم صهیونیستی در خاک ایران بود؟

اولویت نخست دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و نامزدهای اصلی دو حزب دموکرات و جمهوری خواه پایان جنگ در غزه و تبادل اسیران است. به نظر می آید نتانیاهو اجرایی شدن قطعنامه 2735 شورای امنیت سازمان ملل متحد را مشروط به کسب دستاوردهای میدانی قابل توجه در برابر محور مقاومت کرده است. برهمین اساس به نظر می آید ترورهای اخیر با چراغ سبز آمریکا انجام شده باشد. 

صحبت‌های لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا در فیلیپین و در عین حال حرکت کشتی‌های جنگی آمریکا و انگلیس به سمت شرق مدیترانه نشان دهنده اطلاع واشنگتن از عملیات‌های اخیر است. آمریکا امیدوار است پس از فروکش کردن تنش میان تهران و تل‌آویو، نتانیاهو برای به نتیجه رسیدن مذاکرات دوحه همکاری بیشتری انجام دهد.

 
عبور رژیم صهیونیستی از خطوط قرمز تهران و بیروت

نتانیاهو برای تداوم وضعیت اضطراری در فلسطین اشغالی، کسب دستاورد میدانی و بهبود وضعیت کابینه و متحدان راستگرا در پیشگاه افکار عمومی، عقب راندن حزب الله به بالادست رودخانه لیتانی طبق قطعنامه 1701 و تحریک ایران برای ورود به مناقشه های شرق مدیترانه از خطوط قرمز اعلام شده تهران و مقاومت اسلامی لبنان عبور کرده است. 

در دستگاه تحلیل مقام های نظامی- امنیتی رژیم صهیونیستی سه سناریو درباره پاسخ احتمالی ایران و محور مقاومت قابل تصور است:

سناریوی قوی: حمله حساب شده ایران و حزب الله به اهداف راهبردی در فلسطین اشغالی با رعایت خطوط قرمز هماهنگ شده 

سناریوی محتمل: حمله فراگیر، هماهنگ و یکپارچه تمام ارکان مقاومت با هدف بی‌اثر کردن سامانه‌های پدافندی رژیم صهیونیستی و وارد کردن ضربه راهبردی 

سناریوی ضعیف: اتخاذ سیاست صبر راهبردی برای انتخاب زمان و مکان مناسب برای پاسخ به حملات رژیم صهیونیستی. 

در برداشت کلی، مقام های صهیونیست معتقدند ایران و حزب الله پاسخ خواهند داد، اما علاقه‌ای به جنگ منطقه‌ای ندارند. اما دلایل انجام چنین اقدامی در شرایط کنونی چیست؟ به نظر می آید توقف کامل مذاکرات آتش‎‌بس در دوحه، تداوم وضعیت اضطراری در سرزمین‌های اشغالی، افزایش خودخواسته تنش با ایران و حزب الله، اخلال در روند مذاکرات آتی تهران- واشنگتن و سخت کردن وضعیت دموکرات‌ها در رقابت‌های انتخاباتی به نفع دونالد ترامپ ازجمله دلایل اصلی عملیات‌های ترور در شرایط کنونی است.

 
گام بعدی رژیم صهیونیستی

با توجه به تجربه ترورهای اخیر رژیم صهیونیستی علیه شخصیت‌های کلیدی مقاومت، دو سناریو درباره گام بعدی رژیم صهیونیستی قابل تصور است:

نخست: رژیم صهیونیستی به مانند حمله به کنسولگری ایران در دمشق در لاک دفاعی فرو خواهد رفت و به وسیله کانال‌های میانجی سعی خواهد کرد شدت پاسخ ایران را مهار کند.

 دوم: تل‌آویو با سوءاستفاده از شوک وارد شده به ایران و مقاومت به سراغ سایر چهره‌های کلیدی محور مقاومت می رود.

جنبه‌های حقوقی و بین‌المللی ترور شهید هنیه

حمله تروریستی رژیم صهیونیستی در تهران نقض آشکار اصل تمامیت ارضی طبق بند 2 ماده 4 منشور سازمان ملل متحد و مصونیت دیپلماتیک اسماعیل هنیه طبق کنوانسیون وین است. برهمین اساس این حق برای جمهوری اسلامی ایران محفوظ است به وسیله نهادهای قضایی بین‌المللی مانند دادگاه لاهه طرح دعوی کند و خواستار محکومیت اقدام رژیم صهیونیستی و صدور قرار بازداشت برای عاملان آن شود. 

ملاحظات راهبردی

سیاست اصلی ایران در قبال حادثه ترور شهید اسماعیل هنیه در تهران و فؤاد شکر در بیروت باید «تحمیل هزینه به دشمن» به وسیله کانال‌های سیاسی و «برقراری مجدد موازنه تهدید» در برابر رژیم صهیونیستی باشد.

• باید تهران با هماهنگی گروه‌های مقاومت سطح محافظت از رهبران عالی رتبه محور مقاومت را افزایش دهد و آنها را به مکان‌های امن منتقل کند که امکان آسیب پذیری به حداقل کاهش یابد.
• اقدام بعدی توقف موقت مذاکرات آتش‌بس در دوحه- قاهره و افزایش فشار دیپلماتیک- میدانی بر آمریکا به دلیل مهار نکردن کارشکنی‌های نتانیاهو در روند مذاکرات است. 
• شهید هنیه دارای گذرنامه دیپلماتیک بود و ترورش نقض آشکار کنوانسیون وین و قابل پیگرد حقوقی است. 
• پاسخ به شهادت اسماعیل هنیه در چهار سطح «ضربه نامتقارن»، «ترور هدفمند»، «پیگیری حقوقی» و «اجماع سیاسی- رسانه‌ای» باشد. 
• با آنکه پاسخ متوازن ضروری به نظر می آید، اما نباید دامنه این اقدام در کشور ثالث به ویژه کشورهای همسایه یا دولت‌های غربی به دلیل ملاخظات امنیتی گسترش یابد.